Kamuoyunda her ne kadar af yasası olarak algılansa da aslında bir infaz düzenlemesi olan; infaz rejiminde hem geçici hem de kalıcı ciddi değişiklikler getiren yeni infaz rejimi 30.03.2020 tarihi itibariyle yürürlülüğe girdi. Toplumca tanınan ve takip edilen ceza avukatları ile muhalefet partileri yapılan düzenlemenin genel olarak geçici maddeleri üzerinde dursa da, aslında kalıcı maddelerde de ciddi bir reform söz konusu.
Öncelikle geçici maddelerin sadece 30.03.2020 tarihi öncesinde işlenen bazı suçlar bakımından geçerli olduğunu; uyuşturucu, terör ve cinayet gibi ağır hapis cezaları öngörülen suçları kapsamadığını hatırlatmakta yarar var. Yasa kapsamında yer alan suçlar bakımından ise 6 yıldan az hapis cezası alan kişilerin hapse girmeden cezalarının infaz edilebilmesi sonucuğunu doğuruyor.
Peki bundan sonra ne olacak? Genel itibariyle ele aldığımızda, 30.03.2020 tarihinden sonra suç işleyen kişiler bakımından yeni yasa lehe mi yoksa aleyhe mi düzenlemeler içeriyor? Zira bu husus birçok ceza avukatı yönünden de kafa karışıklığına yol açmış görünüyor. Bu konuyu çok yönlü irdelemekte yarar var.
Öncelikle eski yasadan farklı olarak, yeni yasa genel infaz oranını 1/2 olarak değiştirmiştir. Eskiden bu oran 2/3 idi. Yani hükümlü, cezasının 2/3'ünü iyi halli olarak geçirdiğinde, koşullu salıverilme hakkını elde ediyordu. Bu sürenin 1 yılı ise denetimli olarak dışarıda geçiriliyordu.
Bununla birlikte birtakım suçlar bakımından bu oran 2/3, bazı suçlar yönünden ise 3/4 olarak değiştirilmiştir. Burada dikkat çeken husus, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ile uyuşturucu ticareti suçlarının infaz oranının 3/4 olarak değiştirilmesi, yani düzenlemenin bundan sonra suç işleyecek kişilerin aleyhine olmasıdır.
Önceki dönemde sadece örgüt kapsamında uyuşturucu ticareti suçunun infazı 3/4 iken, bundan sonra münferit suçlar da dahil olmak üzere tüm suçlar yönünden 3/4 infaz oranı uygulanacaktır.
Örnek vermek gerekirse, 30.03.2020 tarihinden önce uyuşturucu ve uyarıcı madde imalı ya da ticareti suçundan (TCK m. 188) 15 yıl hapis cezası alan kişi 2/3 oranına göre 10 yılın sonunda koşullu sarılverilmeye hak kazanabilirken, bundan sonra bu hak yaklaşık 12 yılın sonunda kazanılabilecektir.
Basit bir örnek vermek gerekirse: Yeni düzenlemeye göre örneğin İzmir Ağır Ceza Mahkemelerinde TCK m. 188 kapsamında 16 yıl hapis cezası ile cezalandırılan kişi, 3/4 infaz oranına göre 12 yıl sonra koşullu salıverilmeden yararlanabilecektir. Hükümlü denetime ise 12 yılın 4/5'inin infazında sonra ayrılabilecektir. Bu da yaklaşık cezanın 2 yılının denetimde geçirilmesi anlamına gelmektedir.
Yukarıda uyuşturucu ticareti suçu özelinde verilen örnek bizi yanıltmamalı. Birçok avukatı yanıltan da bu husus olmuştur. Yeni denetim oranı her ne kadar ağır hapis cezalarında lehe gibi görünse de, hafif hapis cezalarında ağır sonuçlara yol açmaktadır.
Daha açık tabirle, Mahkemece verilen hapis cezası ne kadar hafif olursa olsun, cezaevlerine gir - çık dönemi sona ermiştir. Eski yasa kapsamında 2/3 infaz rejimine tabi bir suçtan alınan 18 ay ve altı hapis cezalarının yatarı yokken, yeni kapsamda alınan 3 aylık cezanın dahi yatar yolu açılmıştır.
Özetle, yeni düzenleme artık yatarsız ceza dönemini sona erdirmiştir. Bu konu birçok ceza avukatını da yakından ilgilendirmektedir. Zira eski dönemde 18 ay hapis cezası ile 3 ay hapis cezası almak arasında hiçbir fark bulunmazken, yeni dönemde çok ciddi bir cezaevi yatar farkı ortaya çıkmaktadır.
Bu husus da özellikle ceza hukuku ile ilgilenen avukatların hafif suçlarda mahkemeler ile adeta ay pazarlığı yapmaları sonucunu doğuracaktır. Nitekim yargılanan sanıklar da hafif suçlarda dahi kendilerini özenle savunabilecek bir ceza avukatı bulundurma ihtiyacı hissedecektir. Zira yeni dönemde alınacak 1 ay fazla hapis cezasının dahi doğrudan doğruya yatara etki edeceği gerçeği söz konusudur.
Özellikle ilimiz İzmir'de yeni rejim ceza avukatlarınca hızlıca benimsense de, birçok taşra ilinde konunun tam haliyle anlaşılamadığı, vatandaşa yanlış bilgiler verildiği gözlenmektedir. İnfaz yasasında yapılan bu köklü değişikliklerin gerek ceza avukatlarınca gerek vatandaşlarca iyi anlaşılmasını önemli buluyoruz.
İzmir Avukat
Ramazan Sertan SAFSÖZ