Ceza infaz kurumu çalışanlarının yıllarca hak kazanmak için çalışıp çabaladığı lakin bir türlü vakıf olamadıkları fiili hizmet süresi zammı ( Yıpranma ) hiçte beklemediğimiz bir an da çat kapı geldi. Yılların verdiği öğrenilmiş çaresizlik ile haberi ilk duyduğunuzda bir çoğunuzun “ Asparagas haber inanmayın” dediğini duyar gibiyim. Peki fiili hizmet süresi zammı nedir getirileri nelerdir?
Fiili hizmet süresi zammı, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 40. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddede belirtilen işyerlerinde ve 5510 sayılı kanunun 4. maddesinin 1.fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında çalışan sigortalıların prim ödeme gün sayılarına, çalışma sürelerinin her 360 gününe ek olarak 60,90 ve 180 gün eklenmesine fiili hizmet süresi zammı denilmektedir. Tehlikeli, ağır ve yıpratıcı işleri icra eden çalışanların daha erken emekliliğe hak kazanmalarının önü fiili hizmet süresi tazminatı ile açılmaktadır.
694 sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamesi ile 5510 sayılı kanunun 40.maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Ceza infaz kurumu müdürü, idare memuru, infaz ve koruma başmemuru, infaz ve koruma memuru unvanlı kadrolarda bulunanlar ile Adalet Bakanlığı taşra teşkilatına tahsisli kadro ve pozisyonlarda bulunup ceza infaz kurumlarında görev yapan ve ceza infaz kurumlarında hükümlü ve tutuklularla bilfiil irtibat içinde olan diğer görevliler”
Eklenen madde kısa olsa da bazı hakları ve onlarca soruyu beraberinde getirdi. Şimdi bu soruların bir kaçına cevap bulmaya çalışalım.
1) Emekliler fiili hizmet süresi zammından yararlanacak mı ?
5510 sayılı kanunun 40.maddesine 10/09/2014 tarihinde eklenen cümle bu soruya cevap vermektedir.
“Çalışmanın fiili hizmet süresi zammı kapsamında değerlendirilebilmesi için, tablonun (13) ve (14) numaralı sıralarında belirtilen sigortalılar hariç sigortalının kapsamdaki işyerleri ile birlikte belirtilen işlerde fiilen çalışması ve söz konusu işlerin risklerine maruz kalması şarttır.”
Fiilen çalışmanın burada özellikle belirtilmesi emeklilerin fiili hizmet zammından yararlanamayacağını göstermektedir.
2) Denetimli Serbestlik Müdürlüğü Personeli fiili hizmet süresi zammından yararlanacak mı?
Kanun koyucunun denetimli serbestlik müdürlüğü personeline de bu hakkın verilip verilmeyeceği hususunda açık bir ifade kullanmadığı görülmektedir. Lakin “ceza infaz kurumlarında görev yapan ve ceza infaz kurumlarında hükümlü ve tutuklularla bilfiil irtibat içinde olan” cümlesinden kanun koyucunun sadece ceza infaz kurumunda görev yapan personeli ima ettiğini, kanunun denetimli serbestlik müdürlüğünde görev yapan personeli kapsamadığını düşünebiliriz. Fiili hizmet zammının en önemli kriterleri; tehlikeli ve riskli işlerde çalışmak, mesleğin içinde bulunduğu özel şartlar ve fiili çalışmadır. Ceza infaz kurumu personeli bahsi geçen kriterleri denetimli serbestlik personelinden daha ağır yaşadığı için kapsam dışı tutulmuş olabilir. Umarız küçük bir düzenleme ile bu duruma net bir açıklama getirilir.
3) Fiili hizmet süresi zammı maaş artışına sebep olur mu?
Belki de herkesin en çok merak ettiği soru bu idi. Fiili hizmet süresi zammı sigorta prim gün sayısını artırarak emeklilik yaş hadlerinden indirilmesine katkı sağlamaktadır. Maaşlara bir artışı olmayacağını düşünüyorum. Umarım ilerleyen zamanlarda maaşlar için de Bakanlığımızın bir çalışması olur.
4) Ceza infaz kurumu personelinin fiili hizmet süresi zammı nasıl hesaplanacak?
Fiili hizmet süresi zammından (FHSZ) yararlanmaya hak kazanan sigortalılar için 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra Kanunda belirtilen işyeri ve/veya işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için;
90 gün için; (FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı x 0,25) formülü kullanılarak hesaplanacaktır.
5) Ücretsiz izindeyken fiili hizmet süresi zammından yararlanabilir miyim?
Fiili Hizmet Süresi Zammının Usul ve Esasları Yönetmeliğine göre; yasama organı üyeleri ile dışarıdan atanan bakanlar hariç, fiili hizmet süresi zammı kapsamında olan işyerlerinde çalışan sigortalıların çalışılan ayın bazı günlerinde kapsam dışı işlerde geçen süreleri ile kapsamda olan işlerde fiilen çalışmayarak işin risklerine maruz kalmadıkları 17/3/1981 tarihli ve 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunda belirtilen tatil günleri ile yıllık izin, ücretsiz izin, ücretli izin, sıhhi izin ve eğitim kurs süreleri Kanunun 40 ıncı maddesi kapsamında değerlendirilmez. TSK ,Emniyet ve MİT çalışanları ise ücretsiz izin süreleri dışındaki diğer süreleri 40. madde kapsamında değerlendirilir.
Bu maddede Yasama organı üyeleri, dışarıdan atanan bakanlar, TSK, Emniyet ve MİT personeli kapsam dışında tutulmuş, 40.maddede adı geçen diğer meslek grupları yıllık izin, ücretsiz izin, ücretli izin, sıhhi izin ve eğitim kurs sürelerinde fiili hizmet zammından muaf olmuştur. Kısacası yukarıda belirtilen unvan dışında çalışanlar izinli oldukları dönemlerde fiili hizmet süresi zammından yararlanamayacaklardır.
Ceza infaz kurumlarını ilgilendiren kanun maddesi henüz çok yeni olduğundan personelin izin ve tatillerde fiili hizmet zammından yararlanıp yararlanmayacağı net değildir. Muhtemelen yakın zamanda yayınlanacak mevzuatla buna değinilecektir.
6) Fiili hizmet süresi tazminatı geçmişteki hizmetimizi kapsar mı?
Geçmişte gazeteciler, TRT haber hizmetlerinde çalışanlar, yasama organı üyeleri ve dışarıdan atanan bakanların “Geçmişe yönelik hesaplanan prim karşılığının kendilerinceödenmesi halinde” fiili hizmet zammından yararlanacakları öngörülmüştür. Muhtemelen benzer bir uygulama ceza infaz kurumu personelini de kapsayacaktır. Yani geçmişe yönelik prim borçlarımızı cebimizden ödeme olasılığı çok yüksek.
Değerlendirme
Öncelikle fiili hizmet süresi zammının kabulünde emeği geçen herkese “Teşekkür” etmek istiyorum. Umarım herkes için hayırlı uğurlu olur. Fiili hizmet süresi zammı çalışırken diğer mesleklere nazaran daha çabuk yıpranan kişilere devletimizce sağlanan bir avantajdır. Sigorta prim gün sayısını artırarak emeklilik yaş haddinin düşürülmesini sağlar. Çalışanlara sigorta ve emeklilik açısından büyük bir kolaylık sunar. Mesleki açıdan bir çok zorlukla mücadele eden ve yoğun strese maruz kalan ceza infaz kurumu personelinin geçte olsa bu haktan yararlanması lehe olmuştur. Fiili hizmet süresi zammı ceza infaz kurumu personelinin en doğal hakkıdır.
694 sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamesi ile hayatımıza giren fiili hizmet süresi zammının uygulanması hakkında gerekli mevzuat Bakanlığımızca hazırlandıktan sonra her şey çok daha net olacaktır.
Saygılar…